Merhabalar. Flaşlarla ilgili giriş niteliğine bir yazıyla karşınızdayım.Konu çok çetrefilli olduğundan bölüm bölüm anlatılacaktır. Bu bölümde flaşlarla ilgili temel bilgiler, bundan sonraki yazılarda flaş aksesuarları, çekim teknikleri, paraflaşlar gibi detaylara girilecektir. Nelerden bahsedeceğiz bu yazımızda, biraz bakalım.
-FLAŞ NEDİR? FLAŞ KILAVUZ SAYISI NEDİR? FLAŞ İLE ORTAM IŞIĞI İLİŞKİSİ,
-FLAŞ SENKRONİZASYONU NEDİR?
-BİRİNCİ VE İKİNCİ PERDE SENKRONİZASYONU NEDİR?
-YERLEŞİK FLAŞ NEDİR? NE ZAMAN KULLANILIR?
-DOLGU IŞIĞI, DOLGU FLAŞI NE DEMEKTİR
-TTL VE HSS NE DEMEKTİR,HANGİ ŞARTLARDA GEREKLİDİR?
-TETİKLEYİCİ NEDİR? SLAVE FLAŞ NE DEMEKTİR?
Gördüğünüz gibi epey kapsamlı ve eğitici bir yazı olacak. Ömrüm yeterse yazacağım inşallah :) Yazıdaki fotoğrafların bir çoğu bana ait olacak. Zaman içinde çekmiş olduğum flaş ve paraflaşlı fotoğraflardan örnekler olacak. Konuyu karşılayacak fotoğrafım yoksa, başka kaynaktan alıntı yapılarak paylaşılacak. Haydi başayalım :)
FLAŞ NEDİR, FAYDALARI NELERDİR?
Flaş, bir çekim esnasında, ortamdaki ışığın yetmediği durumlarda kullanılan, gün ışığı sıcaklığında ışık veren elektronik bir cihazdır :) Yani ışığın az olduğu ortamlarda bizim yardımımıza koşan bir cihazdır. Bize bir çok konuda avantaj sağlar. Nedir bu avantajlar;
Gün ışığının renk sıcaklığında ışık vermesi. Yani 5500 kelvin değerinde ışık vermesi.
Güçlü bir ışık kaynağı olması. Ortamı aydınlatacak kadar ışık verebilmesi.
Gücünün ayarlanabilmesi. Minimum-maximum aralığında ayar imkanı tanıması.
Yönünün değiştirilebilmesi. Kafaları oynar bunların. İstediğiniz yöne çevirebilirsiniz.
Hafif olduklarından, kolay taşınabilmesi. Çantaya sığması.
Aksesuarlarının, paraflaşlara oranla, nispeten küçük ve hafif olması.
Hem makineye monte edilerek hem de harici olarak kullanılabilme imkanları.
- Olympus_FL-900R_Titel.jpg (61.79 KiB)
KILAVUZ NUMARASI NEDİR ?
Her flaş aynı güçte ışık vermez.Bazı flaşlar daha uzakları aydınlatma gücüne sahipken bazıları daha yakın mesafeleri aydınlatma gücüne sahiptir.İşte bu gücün anlaşılabilmesi için standart bir değere ihtiyaç duyulmuştur.O değerin karşılığı kılavuz numarasıdır. GN (Guide Number) olarak ifade edilir.Bu değer ne kadar yüksekse,flaş o denli güçlü aydınlatma yeteneğine sahiptir.Değer küçük ise, bu yeteneği çok güçlü değildir. Peki bu değer bizim işimize ne zaman yarayacaktır ? Bu sayı objektifin diyafram açıklığıyla,konuya olan mesafenin birbiriyle ilişkisini belirler.Doğru pozlama için gerekli diyafram değerini bu sayı ile bulabiliriz.Formulasyon şu şekildedir ;
Kılavuz sayısı = Diyafram açıklığı x Mesafe
Örnek verecek olursak; Konuya olan mesafeyi ölçün,objektifinizin odaklama ayar ölçeğinden faydalanabilirsiniz.Klavuz sayısını mesafeye bölerek doğru diyafram değerini bulabilirsiniz. Örneğin 45GN değerli flaşınızın konuya uzaklığı 8 metre olsun. Diyafram açıklığı için 45/8 = 5.6 değerini bulabiliriz.Yani bu mesafeden ,bu kılavuz sayısındaki bir flaşla F/5.6 değerinde doğru pozlamaya ulaşırız anlamı çıkmaktadır.
Flaşın konuya olan mesafesini bulmak içinse,kılavuz sayısını diyafram değerine böleriz. Yine kılavuz sayımız 45 olsun diyafram değerimiz 11 olsun. 45/11 = Yaklaşık 4 metre.Yani 4 metre mesafedeki bir şeyi bu değerlerle doğru pozlamış oluruz.Mantık budur.Peki bu çok gerekli midir?
Flaşı manuel kullanıyorsanız,deneme yanılma yapmaktansa bunu bilmekte fayda vardır.
FLAŞ VE ORTAM IŞIĞI İLİŞKİSİ
Öncelikle şunu bilmeliyiz; Her türlü flaşlı fotoğraf çekimi,kullandığınız diyafram,enstantane ,iso ve konuya olan mesafemiz ile doğrudan ilgilidir.Bu demektir ki, makineye flaşı takınca ve deklanşöre basınca güzelce aydınlanmış,düzgün pozlanmış bir karemiz olmayabilir. Ortamdaki ışığı algılayan makinenizin sensörüdür.Örneğin, bir şirket yemeğine gittiniz .Herkes sizin fotoğraf çektiğinizi biliyor ve yemeği çekmenizi istediler.Ortam çok loş ve karanlık. 14mm F/2.8 lensiniz var. Makineniz F/2.8 değerinde 1/8 perde hızı veriyor diyelim.Bu şekilde çekerseniz,düşük perde hızından dolayı titremeler meydana gelir ve kaliteli bir fotoğrafınız olmaz lakin makinenin ortamdaki ışığı tam anlamıyla aldığı değerler bu değerlerdir.Yani F/2.8 diyafram ve 1/8 perde hızında ortamdaki her şeyi görebiliyorsunuz demektir.Sorunumuz düşük perde hızından dolayı fotoğrafta titreme olmasıdır.İsoyu biraz yükseltebiliriz bu sorunu gidermek için ama isoyu yükseltirsek kumlanma dediğimiz şeyler meydana geleceğinden bunu yapmak istemiyoruz diye düşünelim.Şimdi ortama flaşı sokalım. Nasıl olsa flaş ile aydınlık elde edebiliyoruz diye düşünüyoruz.Manuel moda aldık makinemizi ve flaşımızı taktık.Yine F/2.8 de bu sefer 1/60 hızında fotoğraf çekeceğiz.Nasılsa ekstra ışık kaynağımız var .O yüzden enstatane sorunumuz yok diye düşünüyoruz. Grup fotoğrafı çekeceğimizi farzedelim.Epey kalabalık bir grup.Önlü arkalı sıralanmışlar.Ne demiştik Flaşı taktık 1/60 perde hızı ve F/2.8'de fotoğrafımızı çekeceğiz. Biz bu şekilde çekersek ön taraftakiler aydınlanmış ve düzgün şekilde çıkarlar lakin arkaya gittikçe ışık miktarı azalır ve karanlıkta kalırlar.
NEDEN BÖYLE OLUR
Ne demiştik.Normal şartlarda,toplantıdaki ortamın düzün pozlanmış hali 1/8 perde hızındaki haliydi.Yani bu hızda ve F/2.8 diyaframda çekersek herkes düzgün şekilde aydınlanmış olacaktı.Lakin flaş işin içine girince ve perde hızımız artınca,normal pozlamaya göre ortamdaki ışığı azaltmış olduk.Bu şu demek, Normalde 1/8 de çekmemiz gereken fotoğrafı 3 stop daha karanlık pozladık.Flaşımız patladığı için sorun olmaz diye düşündük ama unuttuğumuz bir şey var. Işık ilk çarptığı yüzeyden sonra çok hızlı bir biçimde azalma eğilimindedir. Yani öndeki insanları güzelce aydınlatabiliriz lakin ışık onlara çarptıktan sonra bir anda azalır.O yüzden arkadakiler daha karanlık çıkarlar. Yani biz hem ortam ambiansını almak hem de insanları düzgün aydınlatmak istiyorsak.Pozlamamızı ortam ambiansına göre yapmalıyız.Bu şu demektir; Biz 1/8 perde hızını isoyu 800 yaparak 3 stop yükselterek 1/60 yaparsak.Hem flaşı yüzleri aydınatmak için kullanırız hem de ortamı az pozlamamış oluruz.Yani ortamdaki detayları da düzgün biçimde alırız. Bu neden önemlidir peki; Mesela bir doğum günü partisi çekiyorsunuz ve çektiğiniz çocuğun annesi mekandaki her şeyin görünmesini istiyor.Işıklar,süsler,bardak çanak vb. Siz nasıl olsa flaş ile çekeceğim derseniz,yukarıda bahsettiğim durumu yaşarsınız.Ön taraft çektiğiniz flaş ışığıyla aydınlanır lakin ambiansı karanlık pozlarsınız.İşte bu yüzden önemlidir ortam ışığı. Özetle Ortam ışığının pozlanması tamamen diyafram,enstantane ve iso ile ilgilidir. Flaş sadece,gücüyle paralel olarak karanlık ortamlarda size çekim şansı verir.Ortam ambiansını koruyarak kullanmak ve hareketleri dondurmak isterseniz.Doğru pozlama ayarları ile birlikte flaşı kullanmalısınız.
FLAŞ SENKRONİZASYONU NEDİR?
Flaş senkronizasyonu basitçe ,flaşınızın çaktığı anda ,sensörün önündeki perdenin eş zamanlı olarak açılmasıdır.Bu şu demektir, Sensörün ne kadar süre ile ışık alacağını belirleyen,açılıp kapanan bir perdemiz vardır.Enstantane değeri dediğimiz değer.Bu, perdenin açılıp kapanma hızıdır.Enstantane konusunda görmüştük.İşte flaş patladığı an bu perde tam açık olmalıdır ki ,doğru pozlamayı gerçekleştirebilelim.Bu hız çoğu dijital makinede 1/180 İle 1/250 arasındadır.Yani biz flaş ile maksimum bu değerlere çıkarak düzgün fotoğraf alabiliriz.Peki aksi taktirde ne olur ?
Gün ışığında gün batımına karşı portre çektiğimizi düşünelim, Modelimizin sırtı güneşe,yüzü bize dönük olsun.Pozlama kuralları gereği bu şekilde çektiğimiz bir fotoğrafta modelimizin yüzü karanlıkta kalacaktır. Hem arkadaki güneşi almak,hem de yüzü düzgün bir şekilde görebilmek için flaş ile aydınlatmamız gerekmektedir.Makinemize flaşı taktık, F/2.8 diyafram değerinde bir lensimiz var diyelim. Makinemizi modelimize doğrulttuk ve F/2.8 değerinde 1/500 enstantane verdiğini gördük.Makinemizin flaş senkronizasyon hızı ise 1/250 olsun.Bu şekilde çekersek ne olur peki ? Bu şekilde çekersek perde tam açılmadan ışık sensöre düşmüş olur ve perdenin kapalı tarafı da sensöre karanlık şekilde düşer.Aşağıdaki örnekteki gibi bir fotoğraflarımız olur.O yüzden makinemizin verdiği flaş senkronizasyon hızının üzerine çıkamayız.
- 11.jpg (73.41 KiB)
BİRİNCİ VE İKİNCİ PERDE SENKRONİZASYONU NEDİR?
Flaşın çakma anını eş zamanlı olarak pozlandırmanın başladığı ya da sona erdiği ana denk getirme olanağı vardır. Önce flaş çakarsa bu duruma birinci ya da öndeki perdeyle eşzamanlama denir.Örnek verecek olursak,akşam üzeri giden bir araba çektiğimizi düşünelim.İlk perde senkronunda çekersek,aracın önünde far izleri dediğimiz ışık çizgisini görebiliriz. Flaşın çakma anı pozlandırmanın sonuna denk düşerse buna da ikinci perde senkronizasyonu denir .Bu türdeki bir çekimde far izleri aracın arkasında görünür.
- fascs.jpg (36.11 KiB)
Genel olarak bunlar birer teknik olarak kullanılır.Özellikle ikinci perde senkronu, hareketin vurgulanması ve fotoğrafa daha sanatsal boyut katması için tercih edilir.Yavaş perde hızlarında uyguladığınızda,hem ortam ambiansını doğru pozlamış hem de etraftaki hareketi yansıtmış olursunuz.Örnek verecek olursak,Trafiğin yoğun aktığı bir saatte,araçları da alacak şekilde bir portre çekebiliriz.Ön planda modelimiz,arkada akan bir trafikte, 1/8 perde hızı ve 2.perde senkronunda bir flaş kullanırsak,önde düzgün pozlanmış bir model ve arkada ışık hareketlilikleri ve renkleri ile harika bir portre çekebiliriz. Ya da hem sitemizin kurucusu olan hem de nefis dans fotoğrafları çeken Çağatay Tütüniş arkadaşımızın çektiği gibi fotoğraflar çekebilirsiniz.Şunu belirtmekte fayda vardır.Bu basit bir teknik değildir.Bolca pratik gerektirir.İlk seferinde olmadı diyerek bırakmayınız lütfen :)
YERLEŞİK FLAŞ NEDİR? NE ZAMAN KULLANILIR ?
Yerleşik flaş ya da Pop up flaş dediğimiz şey makinenin üzerindeki ufak flaştır.Genel olarak çok güçlü değillerdir.Son zamanlarda aynasız makinelerin yanında verilen flaşlar bir nebze daha iyidir.Bu flaşları ışığın yeterli gelmediği zamanlarda kullanabiliriz lakin kafa flaşları kadar kaliteli fotoğraf vermelerini beklememeliyiz.Ufak olduklarından çok fazla güçleri yoktur.Anı kurtaracak kalitede ışık verebilirler.Bu flaşlar için satılan ufak softboxlar vardır.Softbox dediğimiz, ışığın daha yumuşak gelmesi için kullanılan,ön tarafı beyaz kutulardır.Değişik boylarda olurlar.Bunların ufaklarını yerleşik flaşınıza takarsanız,sert ve çiğ ışıktan bir nebze olsun kurtulursunuz lakin yine de imkan varsa kafa flaşı her zaman daha iyi sonuç verir. Bu flaşlara DOLGU FLAŞI da denir.Ters ışıktaki portreleri aydınlatmak amacıyla kullanılabilirler.Güneşe karşı çektiğimiz portre örneğini hatırlayınız.Arkada güneş olduğundan modelimizin yüzü karanlıkta kalır.Yüzü aydınlatmak için makinemizin yerleşik flaşını kullanabiliriz.
TTL VE HSS NE DEMEKTİR,HANGİ ŞARTLARDA GEREKLİDİR ?
Geldik flaşlar konusunda devrim olan teknolojiye.Ne demiştik,normal bir flaş 1/180 ile 1/250 perde hızları arasındaki çekime olanak tanır.Onun üzerindeki hızlarda siyah şeritler görünür fotoğrafımızda.İşte bu sorunu ortadan kaldırmak için TTL ve HSS flaşlar üretilmiştir.Aslında yukarıda bahsettiğimiz HSS özelliğinin katkısıdır.Şİmdi kısaca görelim bunlar ne demek.
TTL (Through the Lens) : TTL , flaşın, lensten gelen ışığa göre, objeye olan mesafeyi ve hangi güçte ışık istediğini hesapladığı sistemdir. Basitçe çekeceğimiz obje ne kadar ışık ister hesaplayıp o miktarda ışık gönderir.Bu sistemden önce flaşlarımızı manuel olarak ayarlardık.İstediğimiz ışık miktarına göre flaşımıza,tam güçte çak ,yarım güçte çak,
çeyrek güçte çak gibi direktifler verirdik.Lakin hareketli bir çekimde,yani sürekli konuya yaklaşıp uzaklaştığımız bir çekimde bu ayarları sürekli yapabilmek çok zor olurdu.TTL flaşlar bu zorluğu ortadan kaldırmıştır.Sürekli olarak netlediğimiz objenin mesafesini ve ne kadar ışık istediğini hesaplayarak ona göre çakarlar.Büyük kolaylık :)
HSS ( High Speed Sync ) : Ne demiştik.Normal şartlarda flşa kullanırken,makinemizin bize verdiği senkron hızı değeri maksimum 1/250 civarında oluyordu.Peki biz gün ışığı altında açık diyaframlı bir lens ile fotoğraf çekmek istersek ne yapacağız.Örnek olarak 50mm F/1.4 bir lensimiz var,saat de öğleden sonra 17:00 civarları olsun.Güneş hafiften alçalmış.Ortamda güzel bir kontrast oluşmuş ve biz model çekmek istiyoruz ve istiyoruz ki açık diyafram değerinde çekelim ve modelimiz arka bölümden ayrılsın.Güneşe karşı çekim yapacağız ki arkadaki sarı turuncu tonlarını da dahil edelim.Modelimizi aydınlatmak için flaş kullanmamız gerekiyor.Diyaframımızı F/1.4e aldık kadrajımızı yaptık lakin makine bize 1/3200 perde hızı veriyor doğru pozlama için.Lakin bizim flaş senkron hızımız 1/250. Bu şartlarda mümkün değil çekemeyiz.Ağlamaya başlıyoruz :) İşte bu tip sorunların önüne geçebilmek için HSS teknolojisi üretilmiştir.HSS desteği olan flaşlar 1/8000 perde hızlarına kadar destek verebilmektedir.Yani böyle bir flaşa sahipsek,yukarıda bahsettiğimiz çekimi rahatlıkla yapabiliriz.Bu flaşların çalışma prensibini aşağıdaki görselden görebilirsiniz.Yine ilk perde ve ikinci perde flaş kullanımının mantığını da bulabilirsiniz bu görselde.
- high-sync-flash.jpg (52.13 KiB)
Bu flaşlar ilk çıktıklarında manuel flaşlara nazaran epey pahalılardı lakin şu an uygun fiyatlara bulabilmek mümkündür.Son olarak,elimizde böyle bir flaş yoksa ne yapacağımız konusuna gelelim.Bir türlü HSS flaş alamadık ama çekim de yapmak istiyoruz.Peki flaş senkron hızı problemini nasıl aşacağız.Bunun tek yolu Lensin önüne bir ND (doğal yoğunluk ) filtresi takmaktır.Bu filtreler lensten gelen ışığı azaltır ve pozlama değerlerinizi düşürür.Çeşitli değerlerde olurlar ve stop ile ifade edilirler.Örneğin, kimi ışığı 4 stop kesebilecek güçteyken, kimi 10 stopa kadar kesebilir. Lensin önüne takılırlar.Örneğimize dönecek olursak, 50mm f1.4 lensimiz ile 1/3200 perde hızı alıyorduk.Biz kaç stopluk bir ND filtre takmalıyız ki perde hızımızı 1/250 seviyesine çekelim. 1/3200-1/1600-1/800-1/400-1/200.... Bu demektir ki 4 stop ışık azaltan bir ND filtremiz varsa HSS flaşa ihtiyaç duymadan çekimimizi yapabiliriz.Tabi ki bu o anki şartlar için geçerli olan değerdir.Cayır cayır bir güneş altında yapılacak bir çekimde 10 stopluk ND filtre bile yetmeyebilir.O nedenle HSS özelliği bulunan bir flaş her zaman avantajdır.
TETİKLEYİCİ NEDİR ? SLAVE FLAŞ NE DEMEKTİR ?
Fotoğrafçının doğal ışık kaynağı gün ışığıdır.Flaşlar,paraflaşlar ve benzeri ışık kaynakları yapay ışıklar olarak adlandırılır.Yapay ışıkları dilediğimiz gibi çoğaltmak,farklı şekilde kullanmak,değişik ışık şekillendirici aksesuarlar takmak elimizdedir.Bir ressamın fırça seçimi gibi düşünün.Fotoğrafçının da sanatını şekillendiren bu ışık kaynaklarının kullanımıdır.İsterseniniz sol taraftan 45 derece ile bir flaş patlasın,mesela şurada bir reflektör dursun diyebilirsiniz :) İşte bu flaşların çoklu kullanımlarında bize gerekli olan cihazın adı tetikleyicidir.Flaşlar 2 şekilde birbirleriyle haberleşirler.Bunlar optik olarak ve radyo frekansı yoluyladır.Optik haberleşme ana flaşın patlayarak,diğer flaşları patlatması şeklindedir.Bu haberleşmede,diğer flaşların ana flaşı mutlaka görmeleri gerekmektedir.Ana flaştan çıkan anlık ışığı algılayarak patlarlar.Optik haberleşmenin sorunlu tarafı budur.Eğer flaşlar birbirini görmüyorsa patlama gerçekleşmez. Güzel yanı ise ekstra bir tetikleyici masrafına girmeyecek olmanızdır.İkinci patlatma şekli radyo frekansı yoluyladır.Tetikleyiciler bu noktada devreye girer.
Flaşlarınızın uyumluluğuna göre alabileceğiniz ufak aletlerdir.Alıcı ve verici şeklinde satılmaktadır genel olarak.Bir tanesini makinenizin flaş kızağına,diğerini patlatmak istediğiniz flaşa takarak haberleşmeyi sağlarsınız.Çok sayıda flaşı ayrı ayrı kontrol etmek isterseniz bir adet ana kumanda paneline benzeyen tetikleyici almanız gerekir.Diğer tetikleyicileri yöneten,onlara kumanda eden bu cihazdır.Bu cihazı makinenize takarak her bir flaşın gücünü ayrı ayrı kontrol edebilirsiniz. Genelde 8 flaşa kadar kontrol imkanı tanırlar.Optik haberleşme gibi flaşların birbirini görmesine de gerek yoktur.Frekans yöntemi ile haberleşirler.Ana kumanda panelinde ve flaşlarda bulunan tetikleyicilerde kanallar vardır.1den ya da A'dan başlayarak devam ederler.Dilerseniz iki flaşınızı A grubuna Diğer 2sini B grubuna kalan 4ünü C grubuna alarak patlatabilirsiniz. Tetikleyicinin ana mantığı flaşların birbirleriyle haberleşerek patlamalarıdır esasen.
Peki Slave Flaş nedir? Slave flaş konunun başında bahsettiğimiz ,ana flaşın patlamasıyla tetiklenen flaştır.Ana flaş patlamazsa,Slave flaş patlamaz.Slave zaten Köle demektir.Ne derseniz onu yapacaktır :) Ana flaşa Master yani Efendi, diğer flaşa Slave yani köle demişler.Niye böyle demişlerse :)
Flaşlara giriş niteliğindeki yazımızın sonuna geldik.Bir hatamız olduysa affola.İlerleyen zamanlarda çok daha ayrıntılı şekilde inceleyeceğiz :)
EPM2
100-300 F/4-5.6
Evet o çok önemli. Onu bir sonraki flaş akseauarları ve kullanım şekilleri yazısında yazayım diye sakladım ama buraya da yedirilebilir dediğin gibi. Aslında paraflaşlar, kullanım şekilleri, ışık setupları filan da olacaktı bu yazıda da baktım sonu grlmez böyle, iki yazı olarak yazayım dedim 
A7IV Body 
85mm f/1.4 DG DN Lens
V1 FLAŞ
RSC 2 Gimbal
TRIPOD