Bu yazıda sizlere, Modern Dijital SLR (kısaca DSLR) ve aynasız fotoğraf makinelerinde eski lenslerin (m42, m39, Olympus Om, Contax / Yashisa, Leica R, Leica M, Pentacon 6, Canon FD, Konica AR, Minolta MC/MD, Nikon non Aİ, Aİ ve Aİ-, Fujica ve diğerleri montaj parçaları) nasıl kullanılacağını elimden geldiğince açıklamaya çalışacağım.
Bunu yaparken aşağıdaki konulara değinerek ilerleyeceğim.
1. Neden eski manuel lenslere ihtiyacımız var veya eski lensler ne işe yarar?
2. Farklı bayonet sistemlerinin özellikleri ve Flanş Odak Mesafesi kavramı
3. Bir bayonetten diğerine kullanılacak adaptörler
4. Odak doğrulama çipi
5. Manuel lens ile doğru odaklama
6. Eski lensler hakkında kısa tarihi bilgi
Neden eski manuel lenslere ihtiyacımız var veya eski lensler ne işe yarar?
Artık çok daha fazla fotoğraf tutkunu eski lenslere ilgi gösteriyor. Birçok kişi zaten bu lensleri geçmişten beri kullanıyordu. Ancak, modern lensler nedeniyle eski lenslere olan ilgi azalmıştı. Günümüzde, modern lenslerin fiyatlarının giderek artması, sınırlı bütçeye sahip birçok kişinin eski lenslere karşı ilgi duymasına yol açtı. Sonuçta, aşağıdaki sebeplerle, bu tür vintage diye tabir ettiğimiz lenslere olan ilgi giderek artıyor. Peki neden?
Bokeh
Eski lensler tarafından oluşturulan görüntü, genellikle daha fazla sanatsallığa, hacme, ton geçişlerinin daha iyi analizine ve daha uyumlu bir bokeh'e sahiptir. Bu lensler daha belirgin renk sapmalarına da sahiptir. Bunun sonucu olarak, eski lenslerin kendilerine has bir karakterleri ve sanatsal bir bokehleri mevcuttur.
Modern lenslerin hemen hemen hepsinde, keskinlik ve çözünürlük arayışı nedeniyle, Multi Coating olarak adlandırılan çoklu kaplamaların kullanılması sonucu akla gelebilecek her türlü sapmanın ortadan kaldırılması ve her fotoğrafın, sanatsal estetikten uzak bir keskinlik ve görüntülerde oldukça sert etkilere yol açması sebebiyle, hemen hemen gerçeğinin aynısı görüntüler oluşmaya başladı.
Lens yapısı
Eski lenslerin çoğu, sağlam bir metal yapıyla ve optik sistemde yalnızca gerçek camlar kullanılarak üretildi. Oysa, modern lensler, giderek ilerş teknoloji ürünü bakteri tabanlı simule camlar kullanılarak üretiliyor. Eski lenslerin bu özelliği nedeniyle, ikinci el piyasasında bulacağınız 40, 50, 60 yada 70 yıllık bir lens bile mükemmel durumda olmakta. Genellikle, lensin yaşını sadece kozmetik kullanım izlerine bakarak anlayabilmekteyiz.
Modern lensler ise genellikle seçkin bir seri değilse, güvenilmez bir plastik çerçeve, metal harici malzemeler ile üretilen mekanik unsurlar ve bunun sonucunda doğabilecek kusurları içerir. Ve artık bu tür lenslerin kullanım ömrü 10 yılı geçememektedir.
- 1.JPG (74.95 KiB)
Optik tasarım
Günümüzde üretilen tüm lensler, 30 adedi geçmeyen optik tasarım patentlerine dayanarak üretiliyor. Üreticiler, bu tasarımların dışında üretim yapmamaya özen gösteriyor. Bu durum, bütün lenslerin karakter olarak birbirlerine benzemeleri sonucunu beraberinde getiriyor. Belli bir odakta, piyasayı domine eden lenslerin adedi ise genellikle 10 adedi geçmiyor.
Eski lenslerde bir optik anlayış olarak, lenslerde kullanılan mercek sayısının en aza indirilmesi eğilimi mevcuttu. Ve sadece, kesinlikle gerekli olduğuna inanılan durumlarda lenslerin mercek sayısı ve bu merceklerden oluşan grupların sayıları ile oynanıyordu. Esas olan ışıktı. Bu lenslerin çoğu 3 ile 8 elementi geçmeyecek şekilde üretildi. Bunun bir sonucu olarak da, Eski lenslerin ışık geçirgenliği ve gerçek T değerleri, modern lenslerden son derece fazlaydı. Lens dinamiğinde ışık kayıpları en az düzeye indirgenmişti. Modern lenslerde kullanılan Ultra çoklu yansıma önleyici kaplamalar, lens dinamiği içinde ışık kayıplarını giderek artırdı. Aynı odak değerine sahip eski bir lens ile yeni bir lensin, aynı f değerinde çekilen fotoğrafları karşılaştırıldığında, anlatmak istediğim durum daha net kavranacaktır.
Eski lenslerin fiyatları
Diğer taraftan, eski lenslerin en önemli özelliği fiyatlarının ucuzluğudur. Genellikle eski bir mercek, modern bir mercekten birkaç kat daha ucuzdur. Bazen komik denecek fiyatlar ile satılmaktadırlar.
Örneğin, Jupiter-37A veya Helios-44 lensleri gibi mükemmel görüntü kalitesine sahip lenslere 100-200 tl.lik fiyatlar ile sahip olabilirsiniz.
Ancak bu noktada, eski bir lensi kullanabilmek için, bu lensin bayonetinden, sizin kullandığınız makinenin bayonetine bir kereye mahsus olarak alacağınız adaptörün fiyatını göz ardı etmemeniz gerekmektedir. Eğer alacak olduğunuz adaptör bir aynasız makinede lens kullanımı için olacak ise bu maliyet kaliteye göre, 60-200 tl. arası olacaktır. Bu maliyet, eski lenslerin DSLR makinalar için daha da yüksek olabilmektedir. Bu durum, daha sonra ele alacağım teknik sebeplere dayanmaktadır.
Diğer taraftan, tüm eski lenslerin avantajları ile birlikte, bazı önemli dezavantajları da vardır:
Otomatik odaklanma eksikliği
Eski lensler manuel odaklama ile kullanılır. Kim ne söylerse söylesin, otomatik odaklama ile ulaşacağınız çekim hızına manuel odaklama ile ulaşamazsınız. Manuel lensler, geniş açılarda lensinize yakın kısa bir mesafeden, sonsuza kadar netlik sağlayacağı için size bir dezavantaj getirmez. Ancak, dar odaklarda ve hareketli nesneler söz konusu olduğunda ise AF özellikli lensler tartışmasız olarak çok daha rahat bir kullanım sağlayacaktır.
Kameradan otomatik diyafram kontrolü eksikliği
Eski lenslerde, kameranızdan, diyaframı otomatik olarak değiştiremezsiniz. Diyafram değerini ancak lens üzerinden yada kullandığınız bayonet adaptörünün özelliğine göre adaptör üzerinden değiştirebilirsiniz. Bu durumda sahip olduğunuz makinayı A yada Av (Diyafram öncelikli) modunda kullanmanız gerekecektir.
Işığa karşı, ters ışıkta çekim yaparken karşılaşılacak sorunlar
Eski lensler, özellikle kaplamasız veya tek katmanlı bir kaplama ile yada az miktarda element ile üretildiklerinden, Ters ışıkta yada extrem ışık koşullarında birtakım yanal yansımalar, flare etkileri, kontrast azalmaları ile karşılaşmanıza neden olur. Ancak bu durum, birçok fotoğrafta size sanatsal bir dokunuş sağlayacaktır.
Farklı bayonet sistemlerinin özellikleri. (Flanş Odak Mesafesi)
Bu noktadan sonra teknik birtakım bilgilere ihtiyacımız olacak. Eski lensler, çok farklı bayonetler (Makinanızın sahip olduğu lens montaj sisteminden farklı) ile karşımıza çıkabilir. Bilinmesi gereken şey, eğer aynasız bir makinaya sahip iseniz, eski lensleri herhangi bir sorun olmadan ve daha ucuz adaptör maliyetleri ile kullanabilirsiniz. Ancak bir DSLR makinaya sahipseniz, lensinizin sonsuza netlememesi yada lens arka grubunun aynanıza çarpması gibi olumsuzluklarla karşılaşabilirsiniz.
Bu olumsuzluklar Flanş Odak Mesafesi ve lens odak mesafesi farkından kaynaklanacaktır. Alacağımız lensin Flanş Odak Mesafesi ile kullandığımız lensin Flanş Odak Mesafesine dikkat etmemiz gerekir.
Potansiyel lensin FFD'sinin fotoğraf makinemizin FFD'si ile aynı hizada olduğundan emin olmalıyız.
Bir sistemden diğerine lens kullanma ihtiyacı ortaya çıkabilir. En belirgin örnek modern lenslerin modern SLR veya aynasız kameralarla kullanılmasıdır. Bu kombinasyon yalnızca aşağıdaki koşullarda çalışır: Lensin flanş mesafesi kameranın flanş mesafesine uymalıdır.
Bu nedenle eski lensleri ancak bir adaptör ile kullanabiliyoruz.
Bir lensin (veya kameranın) flanş odak uzaklığı , lens yuvası ile odak düzlemi (film veya kamera sensörünün düzlemi ) arasındaki mesafedir.
- 2.jpg (11.77 KiB)
EXIF-Data
show/hide
Original image recording time:
2019:01:01 14:35:47
Image taken on:
Sal Oca 01, 2019 11:35 am
Burada bizim için önemli olan nedir?
Basit. Lens FFD’si, kamera FFD'sinden daha uzunsa (en az 1 mm, minimum adaptörün kalınlığı), genellikle verilen kamerayla herhangi bir kısıtlama olmadan bir adaptör aracılığıyla kullanılabilir, bu da sonsuza kadar odaklanabileceği anlamına gelir .
Bir merceğin flanş odak uzaklığı kameranın FFD'sinden daha kısaysa, mercek sapında önemli bir değişiklik yapmanız gerekir veya dengeleme merceğine sahip bir adaptör kullanmanız gerekir, bu da görüntü kalitesini hemen olumsuz etkiler. Tabiki bu durumda böyle bir lensi sadece yakın çalışmalarda kullanabilirsiniz.
Bazı SLR fotoğraf makinelerinde yapısal bir sorun var (özellikle Canon 5d ve Canon 5d mark II). Lens, FFD yönünden kameraya uygun olabilir, ancak kameranın tasarımı nedeniyle, ayna merceğin sapıyla temas eder (genellikle bu sorun saptan birkaç milimetre doldurarak veya sapı sökerek çözülebilir. ).
Tablo 1. Bazı Modern lenslerin ve kameraların flanş odak mesafesi
- 3.jpg (84.86 KiB)
EXIF-Data
show/hide
Original image recording time:
2019:01:01 14:37:28
Image taken on:
Sal Oca 01, 2019 11:37 am
- 4.jpg (59.92 KiB)
EXIF-Data
show/hide
Original image recording time:
2019:01:01 14:40:33
Image taken on:
Sal Oca 01, 2019 11:40 am
- Canon EF (-S) yuvası, Modern 35mm SLR sistemleri arasında en küçük flanş odak mesafesine sahiptir. Bu, eski herhangi bir 35mm veya orta formatlı sistemdeki neredeyse tüm lenslerin bu yuvaya sorunsuz bir şekilde takılabileceği anlamına gelir. İstisnalar: 35 mm Telemetre kameraları için mercekler ve Canon tarafından üretilen (ironik olarak) eski lensler (Canon R, FL, FD, FDn montajları).
- 35mm Rangefinder kamera lensleri dahil tüm eski lensler, kısa flanş odak uzaklıkları nedeniyle modern aynasız kameralara bir adaptörle takılabilir.
- Nikon SLR fotoğraf makinelerinin uzun flanş odak uzaklığı var. Bu nedenle, bu merceklere daha eski lenslerin takılmasının zor olduğu kanıtlanmıştır. Fakat birçok eski lensin halihazırda bir Nikon F montajı vardır ve doğrudan bir Nikon fotoğraf makinesine takılabilir ya da Nikon F montajına takılması için değiştirilebilen çıkarılabilir bir sapı olabilir.
- Orta formatlı kameralar için olan lensler uzun flanşlı odak uzaklığına sahiptir ve bu nedenle herhangi bir modern SLR veya aynasız kameraya takılabilir. Ancak bu tür adaptörler oldukça büyük yapıda olacaktır. Biraz da pahalı olabilir. Böyle bir adaptör, lensin boyutuyla karşılaştırılabilir bir boyuta sahip olabilir ve bazen daha da büyük olabilir.
- C montaj sistemleri için birçok farklı film lensi, aynasız kameralarla kullanılabilir (örn. Sony Nex, micro 4/3 kameralar, vb.)
Bir sistemden diğerine adaptörler
Farklı kameralarda montaj sistemleri de farklıdır. Kameramızda başka bir sistemden bir lens kullanmak için yukarıda belirttiğim gibi bir adaptöre ihtiyacımız var.
Fikir basit. Adaptör bir tarafta merceğin vida dişine veya yuvasına, diğer tarafta kameranın gerekli dişine veya montajına sabitlenir. Bu durumda, çalışma alanı eşleşirse, mercek sonsuzluk dahil olmak üzere tam ölçekli mesafelerde kullanılabilir.
Adaptörler seri olarak fabrikalar tarafından üretilir. Eskiden, Sovyet fotoğraf dergileri sık sık farklı adaptörlerin ayrıntılı çizimlerini yayınladılar ve şimdi bile gerekirse çevrimiçi ortamda kolayca bulunabiliyorlar.
En sık kullanılan adaptörler çevrimiçi olarak kolayca satın alınabilir. Hatta bunların 3D printer'da yaptırıldığını bile okudum yabancı forumlarda.
- 5.jpg (20.61 KiB)
Genellikle eski objektifler modern kameralarda sadece manuel modda (M) ve diyafram öncelikli modda (A yada Av) kullanılabilir.
Ayrıca, modern aynasız makinalarda yada hibrit vizöre sahip DSLR makinalarda sadece vizör’den veya LCD ekrandan odaklanabilirsiniz. Günümüz gelişmiş Focus Peaking sistemleri ile bu oldukça kolay ve şaşmaz hale gelmiş durumdadır.
Ancak, Fotoğrafın Exif bilgilerinde, çipli bir adaptör kullanmıyorsanız, kameranın lens, odak uzaklığı, açıklık vb. Hakkında herhangi bir bilgi kaydedilemeyeceği açıktır.
Odak doğrulama çipi
Günümüz Modern dijital kameraları her şeyden önce çok karmaşık birer elektronik cihazdır. Pozlama ölçümü, netleme ve diyafram yanı sıra diğer birçok parametre söz konusudur. Buna göre, modern lensler de elektronikle de doldurulmakta ve kamera ile lens arasında birçok bağlantı ortaya çıkmaktadır: odak ve diyafram, odak sabitleme, veri transferi ve Exif'e yazılacak diğer parametreler, vb.
Doğal olarak, eski lenslerin üzerinde elektronik yoktur (ve olsa dahi modern makinalar ile büyük olasılıkla uyumsuzdurlar) ve bu bağlantı kopmuştur. Kamera lensle ilgili herhangi bir bilgi alamamaktadır.
Burada adaptöre takılan ve kameranın elektronik aksamını, takılan lensi doğal olarak tanımaya zorlayan özel bir elektronik çip söz konusu oluyor!
Böyle bir çip 2005 yılında Victor Lushnikov tarafından tasarlandı ve yaratıldı. Kendisi bu çipe “dandelion” adını verdi.
Pratik olarak, “dandelion” adaptöre bağlı olan altın temaslı bir çiptir. Kontakların şekli ve konumu, orijinal lens üzerindeki kontak grubuna uyuyor. Daha sonra, karahindiba kameranın elektroniğine bağlanır, veri transferine olanak sağlar. Başka bir deyişle, kamera ile lens tümüyle uyum içinde çalışır.
- 6.jpg (5.41 KiB)
Şu an Çin'de “dandelion” toplu üretimi devam ediyor, bu yüzden çok ucuza sahip olmasına rağmen her zaman kaliteli ürünlere rastlanmıyor.
Modern “dandelion” ‘lar genellikle programlanabilir. Zaman içinde, Exif dosyasına yeni programlar kaydedilebilecek, çipler yeni yetenekler kazanacak, bu çipe sahip adaptörlerin yetenekleri arttıkça lens makine üzerinden ayarlanabilecek ve birçok faydalı seçenek oluşturacaktır.
Kullandığımız sisteme ait olmayan bir lensi “dandelion” içeren bir adaptör taktıktan sonra, aynı bir sistem lensinde olduğu gibi odaklama gerçekleştiğinde ses ve görsel olarak makinamızın bizi uyarması sağlanabilecektir.
Manuel lens ile doğru odaklama yapılması
Yukarıda kısaca değindiğim gibi modern DSLR veya Aynasız Fotoğraf makinaları artık son derece gelişmiş manuel odaklama özellikleri ile birlikte geliyor. Makinaların LCD ekranında yada vizöründen focus peaking özelliklerini kullanarak şaşmaz biçimde odaklama yapabiliyoruz. Ancak yinede eski manuel lensler ile 85mm ve üzerindeki odak uzaklıklarında, bulunduğumuz ortamın ışık koşullarına göre bazı hallerde ISO değerini risk oluşturacak kadar yükseltemediğimiz haller söz konusu olduğunda tripod kullanma zorunluluğu doğabiliyor.
Manuel lenslerde, lensinizin odak değeri ile eşit yada biraz üstünde bir enstane değeri seçimi net fotoğraf çekmeniz konusunda size yardımcı olacaktır.
Kullanmakta olduğumuz makinanın gövde üzerinde imaj sabitleme özelliğinin olması ise bizim için beraberinde büyük bir avantaj getiriyor. Bu özellik bize en az 2 yada 3 durak kadar fayda sağlıyor.
Fakat hareketli objelerin çekimi söz konusu olduğunda, eski manuel lenslerin hiçbir şekilde modern AF özellikli lensler ile boy ölçüşebileceğini düşünmüyorum.
Eski lensler hakkında kısa tarihi bilgi
Dünyada, lensler konusunda tarihi bir gelişim basamağı var. Tartışmasız olarak bu evrim noktası bana göre 2. Dünya savaşıdır. 2. Dünya savaşı öncesinde optik tasarım, üretim teknolojisi ve kalite konusunda tartışmasız lider Almanya’dır. Gerek sahip oldukları patentler ve gerekse gelişmiş üretim prosesleri ile dünya optik sektörünü domine etmektedirler. 2. Dünya savaşı beraberinde müthiş bir optik sistem gereksinimi doğurdu. Çünkü savaş sırasında gerek hava, gerekse deniz ve kara kuvvetlerinde nişangah sistemleri ve gözlem sistemleri büyük bir önem kazandı. Bu konuda tartışmasız lider Almanya söz konusu sistemler konusunda büyük bir avantaja sahipti. Ancak, diğer gelişmiş ülkeler de optik konusunda hatırı sayılır bir bilgi birikimine ve üretim yeteneğine sahiptiler.
Savaş sırasında Almanlar, müttefikleri olan Japonlara optik konusunda birtakım know-how’ları kaydırdılar. Çünkü Amerika’nın pasifikte meşgul edilmesi çok önemliydi. Bu ise ancak etkin silah sistemleri ve dolayısıyla nişangahlar ve gözlem sistemleri ile olabilirdi. Böylece Japonlar, zaten var olan ve ileri seviyede olan optik sektörlerini daha da geliştirme imkanı buldular.
Ardından, savaşın son döneminde, Rus birliklerinin ilk olarak Almanya’ya girişleri ile birlikte başka bir dönem açıldı. Almanların en büyük optik üretim tesisleri ve dünyaca ünlü üreticileri Rus işgali altındaki bölümde kaldı (Carl Zeiss, Meyer Optik, Leitz). Ruslar bu avantajı değerlendirdi doğal olarak. Söz konusu tesislerdeki bir çok know-how ve üretim prosesleri Rusların eline geçti. Savaşın ardından, Ruslara bir savaş tazminatı ödenmesi söz konusu oldu. Bu savaş tazminatı paketi içinde Alman optik şirketlerinin patentleri de yer alıyordu. Bu noktadan sonra Rus optik üretiminde çok çok büyük bir sıçrama gerçekleşti. Zaten var olan bilgi birikimi ve üretim yeteneği ile Rus optik sektörü inanılmaz bir büyüme sürecine girdi.
Sonuç olarak, Ruslar aslı Alman Patentlerine dayanan birçok lens ürettiler. Bu üretimleri kendilerine göre değiştirerek geliştirdiler. Ve ünlü alman lenslerine kafa tutan lensler ürettiler. Bu arada, örneğin Carl Zeiss fabrikası, Carl Zeiss Jena olarak üretim yaptı.
Ruslar’ın kendi fabrikalarında ürettiği aynı odak değerine sahip ve aynı özelliklerdeki lenslerde bile farklılık söz konusu oldu. Aynı proses ile üretilmiş olsalar bile, üretim tekniği emek yoğun olarak gerçekleştiğinden, aynı fabrikada iki farklı tezgahta üretilen lensler bile farklı karakterde olabiliyordu. Çünkü kalite kontrol süreçlerinde handikap söz konusuydu.
Yukarıda anlattıklarım dışında, Japon optik sektörü de savaş sonrası çok çok büyük bir gelişim gösterdi. Özel kullanıma yönelik Makine ve lens çeşitliliği ile kalite konusunda son derece yüksek bir seviye yakaladılar.
Piyasa giderek kızışıyordu. Üretim yapan firmaların kendi markaları yanında, üretim yapmayan ancak, kendi tasarladıkları lensleri Japonya’daki ünlü üreticilere imal ettirerek pazara sunan Tasarım ve pazarlama şirketleri doğdu. Vivitar, porst, soligor, elicar, panagor gibi çok sayıda marka ve şirket söz konusuydu.
Bu durum beraberinde, Benzer optik özelliklere sahip, küçük farklılıklar içeren ve aynı formüller ile üretilen ancak farklı fiyatlar ile satılan üretimler getirdi.
Tüketici açısından bu durum çok kaliteli lenslere düşük fiyatlar ile sahip olmak gibi bir avantajı beraberinde getirdi. Eğer Zeiss yada leica lens almaya gücünüz yetmiyorsa, benzer özelliklerde ancak yüksek kalitede onlarca marka arasında seçim şansınız vardı. Örneğin, vivitar şirketi tasarımını yaptığı lensleri japon üretim devleri komine, kipon, tomioka, tokina vs gibi japon şirketlerine üst seviye kalite ile ürettirdi. Ve bunları farklı fiyatlar ile sattı.
Bu çeşitlilik günümüze kadar uzandı. Çünkü, ortaya neredeyse yok edilemez nitelikte lensler çıktı. Gerçek camdan elle işlenen mercekler, tamamen metal gövde yapısı ve tamamen metal iç elemanlar ile yüksek kalite ile üretilen lensler söz konusuydu. Biraz özenli bir kullanım ile her bir lens çok çok uzun yıllar boyu ilk günkü gibi kalacak şekilde üretilmişlerdi.
Gelecek yazılarımda, bu lensleri alırken hangi unsurlara göre karar verilmesi ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini detaylı olarak anlatmaya çalışacağım.
Not : Bu yazının hazırlanması sırasında Sayın Sergei Borodin’in yazılarından ve diğer ulaşabildiğim kaynaklardan yararlandım. Bu noktada, Sayın Sergei Borodin’e teşekkür ediyorum. Manuel Lensler konusunda http://allphotolenses.com sitesinden Sayın Sergei Borodin’nin konu hakkındaki diğer belgelerine ulaşabilirsiniz.
5D Mark III
EPM2
100-300 F/4-5.6
Z 6II
105mm F/2.8