Öyle bir yazıya başlıyorum ki,neresinden tutayım, nerede bitireyim bilmiyorum. Muhtemelen forumun en uzun yazılarından biri olmaya adaydır. Öncelikle şunu belirteyim, teknik birkaç şey dışında, fotoğrafçılıkta genel kurallar diye birşey yoktur. Hele sokak fotoğrafçılığı söz konusuysa kural demek tamamen kişiyi sınırlamak demektir. Bu konuda size yardımcı olabilecek, bakış açınızı geliştirebilecek bazı ipuçları vardır. Hal bu olunca, bu yazıda yazılanların birçoğu yazarın şahsi fikridir. Başka bir yerde jeysın (jason) arkadaş benim söylediklerimin tam aksini söylemiş olabilir. O da onun fikridir. Önemli olan, değişik fikirler ışığında kendinize bir yol çizmenizdir. Yine şahsi fikrim olarak, fotoğraf söz konusu olduğunda akılda kalan, görselin kendisidir. Görsel, bakan kişiye birşeyler anlatmıyorsa ya da onu açıklama gereği duyuyorsanız o fotoğraf olmamış demektir. Yani çektiğiniz bir çocuk fotoğrafının üzerine Tarık Buğra'dan bir alıntı ya da bir bayan portresi üzerine Ataol Behramoğlu'ndan bir şiir yazmayınız lütfen. Bırakın bakan kişi yorumlasın fotoğrafı,onu keşfetsin. Ne anlatmak istediğinizi anlamaya çalışsın. Siz ünlü bir sokak fotoğrafçısının, fotoğrafını şiirle şarkıyla sunduğunu gördünüz mü hiç ?
Sokak demek insan demektir, hikayeler demektir. Saniyelik bile olsa çektiğiniz kişinin hayatında bir yer edinmeniz demektir. O insan artık sizin için bir yabancı değildir. Yani olay sadece fotoğraf çekmek değildir. Çıkıp duygusuzca makinenizi sağa sola doğrultup fotoğraf çekemezsiniz, çekmemelisiniz. Bu eylemin teknik kısmından çok, psikolojik ve sosyolojik boyutu önemlidir. İnsan sevgisi, kibarlık, hoşgörü, karşındakini incitmemek, iletişim becerisi, saygı gibi birçok dikkat edilmesi gereken başlık vardır. Bunları yazı içinde göreceğiz zaten. Özetle ne kadar düşünceli ve ince olursanız, o ölçüde girebilirsiniz insanların hayatına. 3Te1 kuralıymış, bakış yönünde boşlukmuş bunlar sokakta ikinci planda kalan şeylerdir. Uzun girizgahtan sonra yavaş yavaş başlayalım anlatmaya. Yazıdaki sokak fotoğraflarının hepsi şahsıma aittir. Harika fotoğraf çekiyorum diye öyle değildir. Telif haklarına saygı göstermek maksadıyla bu şekilde bir yol izlenmiştir. Bazı fotoğraflar, anlattığım şeyi tam olarak karşılamayabilir. O yüzden size doğru fotoğraf gibi gelmiyorsa, internetten araştırabilirsiniz :)
HANGİ EKİPMANI SEÇMELİYİM
Öncelikle fotoğrafçılık hakkında temel şeyleri bildiğimizi varsayıyorum. Diyafram, enstantane, iso gibi kavramlardan haberimiz olduğunu düşünerek yazıyorum.Eğer ki hiçbir şey bilmiyorsak alttaki linklerden bunarı öğrenebiliriz :)
Diyafram Nedir? --> viewtopic.php?f=96&t=116
Diyafram, Enstantane ve İso Nedir? --> viewtopic.php?f=96&t=66
Sokak fotoğrafçılığı için ekipman seçiminde bizim için önemli olan kavram “Büyüklük”tür. Diğer birçok teknik özellikten önce gelir. Neden peki? Sokakta doğal pozlar yakalamak için mümkün olduğunca farkedilmiyor olmak gereklidir. Eğer haberli pozlar çekiyorsanız yani o kişi ile konuşup portresini çekmek için izin alıyorsanız, söylediğimin bir önemi yoktur lakin diğer durumlar için büyüklük önemlidir. Ekipmanınız ne kadar küçük olursa, o kadar az farkedilirsiniz. Peki bu şart mıdır? Değildir elbet. Alışmış olduğunuz bir sistem vardır ve onunla rahat ediyorsunuzdur. O şekilde de devam edebilirsiniz. Evden çıkmadan önce kullanacağınız ekipman ile bir ayna karşısına geçip,diğer insanlar tarafından ne derece korkutucu görüneceğinizi test edebilirsiniz :) Şimdi seçebileceğiniz ekipmanlara bir bakalım.
- CEP TELEFONU: Evet cep telefonu :) Gelişen teknoloji ile günümüzde herkesin cebinde ufak bir fotoğraf makinesi var. Fotoğraf kalitesi tartışılır. Kişiden kişiye değişir lakin cep telefonuyla sokakta fotoğraf çekemezsiniz diyemeyiz. Günümüzde cep telefonuyla savaş fotoğrafı çeken muhabir örnekleri vardır. Makinenizin yanınızda olmadığı durumlar için de, o anı yakalamak için başvurulabilicek bir cihazdır. Dezavantajı nedir? Görüntü kalitesi bir fotoğraf makinesi kadar iyi değildir. Sizi pek profesyonel göstermez. Avantaj olarak çok daha az dikkat çekeceğinizi söyleyebiliriz. Özellikle bizim ülkemizde herkes cep telefonuyla fotoğraf çektiği için, çok fazla garipsenmezsiniz.
- AYNASIZ FOTOĞRAF MAKİNELERİ: Aynasız fotoğraf makinelerinde ayna yoktur :) Ne demektir bu? DSLR fotoğraf makinelerinde, görüntüyü vizöre aktaran bir ayna mekanizması vardır. Bu ayna sayesinde baktığınız şeyi birebir aynı olarak görürsünüz. Size ortamı bire bir olarak yansıtır. Aynasız makinelerde bu ayna ortadan kalkmıştır. Vizör elektronik vizördür. Bu demektir ki, görüntüyü algılayan ve dijitale çeviren sensörler vardır. Bu sensörler görüntüyü sizin elektronik vizörünüze aktarır ve o şekilde baktığınız şeyi görürsünüz. Çok detaya girmeyeceğim çünkü konumuz değil. Bilmemiz gereken, ayna mekanizması olmadığı için bu makinelerin daha küçük olduğudur. Hem makineler hem önüne taktığımız lensler daha küçük boyuttadır. Karşıdan daha farkedilir düzeye gelmişizdir lakin kocaman bir DSLR kadar değildir yine de. Daha profesyonel bir görüntüye de kavuşmuşuzdur. Artık bir amaç için fotoğraf çeken biri olarak algılanırız.
- DSLR FOTOĞRAF MAKİNELERİ: Artık öcü modundayızdır :) Bu makineler yukarıda belirttiğim gibi, içinde ayna mekanizması olan, bu yüzden gövde ve lensleri daha büyük olan makinelerdir. Artık iyice farkedilir durumdayızdır. Gazeteci olarak algılanabiliriz. Bakışlar daha tedirgindir. Ne yapıyoruzdur, neyi çekiyoruzdur :) Amacımız nedir. Kafalarda bir sürü soruya sebebiyet veririz. Fotoğraf çekme hobisine sahip bir birey olarak algılanmamız pek mümkün değildir. Özellikle ülkemizdeki paronayak bakış açısı buna pek izin vermez. Açıklama yapmanızı bekleyen, çatılmış kaşlarla bakan gözler görmeniz muhtemeldir. Daha fazla terlersiniz, makineyi nerenize saklayacağınızı şaşırırsınız, ağzınız kurur, bakışlar gitgide sizi rahatsız etmeye başlar, eve geri dönmek istersiniz. Lanet olsun size :) :) :) Genel olarak süreç bu şekildedir. Bu durumu Sokağın Psikolojisi başlığında az sonraaa göreceğiz :)
Makinemizi seçtik diyelim. Peki lens seçimimiz nasıl olacak. Seçtiğimiz lensin açısı bizim çekimlerimizi nasıl etkileyecek gelin buna bakalım.
LENS SEÇİMİ VE ETKİLERİ
Yavaş yavaş sokağa çıkalım ve fotoğraf çekmeye başlayalım.Peki biz ne tarz sokak fotoğraflarından hoşlanıyoruz. Mekanında içinde yer aldığı insan fotoğraflarından mı yoksa mekandan soyutlanmış sokak portrelerinden mi. Yoksa her ikisini de seviyor muyuz. İşte bu tercihler bizim lens seçimimizi etkiler. Eğer ki mekanla beraber insanları çekmek istiyorsak geniş açılı bir lens işimizi görecektir. 16mm'den 35mm'ye kadar olan lensler başarılı sonuçlar verir. Aşağıda örneklerini göreceksiniz.
- 20923964412_ce527453bc_z.jpg (88.14 KiB)
- 13654122465_55d047afa5_z.jpg (50.73 KiB)
Sokak fotoğrafçılığında mekan bilgisi bizim için önemlidir. Çektiğimiz kişi ya da kişiler hakkında, onların yaşantısı hakkında bilgiler verir bize. Bir portre fotoğrafında çektiğimiz kişi, balıkçı mı, ayakkabıcı mı, simitçi mi bilemeyiz. Bize fikir verecek olan, o kişiyi yaptığı iş ile ilişkilendirerek vermektir. Sade bir portre fotoğraftan çok daha bilgi vericidir bu tarz. Hikayesi olan bir fotoğraftır.
Sokak fotoğrafı için 35mm idealdir denir. Bu bilgi tamamen kişiseldir. Bazıları 35mmnin altındaki, daha geniş açıları severler. 16mm gibi 24mm gibi. Bazıları daha dar açılarla rahat ederler 50mm, 85mm ve üzeri gibi. Daha dar açılar bize daha uzak mesafeden çekim yapma imkanı tanır. Daha uzak mesafe daha az farkedilmek anlamına gelir. O yüzden daha uzun mm'li lensler bizim için avantajlıdır. Dezavantajlı olduğu nokta, bu açılarla mekanı fotoğrafa dahil etme zorluğudur. Aşağıda örneklerini göreceksiniz.
- 26329080181_ca13387b3a_z.jpg (47.32 KiB)
Peki yüksek odak uzunluğunda hep bu durumu mu yaşarız. Tabi ki hayır. Konuya olan mesafemiz yeterli uzaklıktaysa, çevre faktörlerini de kadraja alarak bilgi verebiliriz. Örneğin;
- 27160468427_89e5061e25_z.jpg (76.63 KiB)
Bunu geniş bir açı ile de yapabiliriz. Bu demektir ki, konuya olan mesafemiz, yerimiz nasıl fotoğraf alacağımıza dair en belirleyici faktördür. Aşağıdaki örnek 24mmdir.
- 24409423998_7c7bf8913f_z.jpg (71.63 KiB)
Ne demiştik, sokakta sınırlar yoktur. Belki sadece 50mm bir lensiniz var. Bu sokak fotoğrafı çekemeyeceksiniz anlamına gelmez. Daha geniş açı ya da daha dar açı sizin bacaklarınızdır. İleri ve geri giderek kadrajınızı değiştirebilirsiniz. Değişik şeyler denemekten asla çekinmeyin. Kurallara bağlı kalmaya çalışmadan kendinizi özgür bırakın. Şimdi sokak fotoğrafçılığı ile ilgili işimize yarayacak ipuçlarını görelim.
İçgüdülerinize Güvenin
Bazı mekanlar, yerler ya da anlar vardır ki oradan güzel bir fotoğraf çıkacağını hissederiz. Belki bir sarı duvar olabilir. Önünden geçecek sıradışı bir kişi çekmek için bir süre bekleyebiliriz ya da vapurda martılara simit atacak tatlı bir çocuğu bekleyebiliriz. O mekanlar ve anlar bizde iyi fotoğraf hissi doğurur. Bunları yakalamak için o yerlerde bulunun, gözlemleyin, hayalinizde kuracağınız kadrajı canlandırın.
- 16588214338_e3efafeefc_z.jpg (73.77 KiB)
Yönlendirme Çizgileri Bulun
Birbirini takip eden çizgiler ya da nesnelerin sonundaki model, fotoğrafa bir derinlik katar. Sanki bir yola çıkmışsınız hissiyatı yaratır. Merak unsurunu tetikler. Vapurdaki demir parmaklıkların devamındaki, saçları rüzgarda savrulan bir kişi düşünün. Birbirini takip eden parmaklıklar, dalgalar, gökyüzünde martılar ve en son noktada modelimiz. Düşünceli biraz. Belki sorunları çok. Fotoğraf sadece görsel bir kayıt değildir. Duyguları da düşünün, empati yapın. Ancak bu şekilde insanlara yakınlaşırsınız.
- 46292215492_a6a8a544ba_z.jpg (62.22 KiB)
Zıtlıklar
Zıtlıklar fotoğrafı etkili kılar. Bunun illa şekillerle ilgisi olması gerekmez. Duygularla da alakalı olabilir. Ağlayan biri gülen biri aynı karede gibi. Kedi ve köpeğin arkadaşlığı bile ilgi çeker, karakterleri zıttır çünkü. Zıtlıklara dikkat ederek etkileyici kareler çekebilirsiniz.
- 40276656942_def88cd8ba_z.jpg (76.26 KiB)
Beden Dili
Beden dili bize birçok konuda bilgi verir. Bu sadece fotoğrafçılık için geçerli değildir. Asık bir surat mutsuzluk belirtisidir. Düşük omuzlar bezmişliğin göstergesidir. Dik bir duruş özgüven belirtisidir gibi. Bu pozisyonları gözlemleyerek güzel sokak portreleri çekebilirsiniz. Hayatın yükünü omuzlamış gibi duran insanlar, dramatik fotoğrafların baş aktörleri olabilirler.
- OZGR4245.jpg (104.62 KiB)
- 17879284073_7015b243fd_z.jpg (73.08 KiB)
Farklı Açılar Deneyin
İçgüdülerinizi dinlediniz ve bulunduğunuz ortamdan güzel bir kare yakaayacağınızı biliyorsunuz ama bir türlü aradığınız kadrajı kuramadınız. O zaman yerinizi değiştirin, farklı açılardan bakmaya çalışın. Sürekli dolaşın ve gözlemleyin. Mutlaka daha farklı bir bakış açısı bulacaksınız.
- 21154979998_7e2e6688bf_z.jpg (41.08 KiB)
Katmanlar
Fotoğrafta ön plan ne kadar önemli ise arkaplan da o derece önemlidir. Bunu asla unutmayın. Sürekli açık diyafram seçerek çalışırsanız,arkadaki hikayeleri kaçırırsını. Çevrenizi katmanlar halinde görmeyi alışkanlık haline getirin. Önde ne var ortada ne var ve arkada ne var şeklinde bakmaya çalışın. Bazen hiç ummadığınız benzerlikler ya da zıtlıklar görüp şaşırabilirsiniz. O farketmenin verdiği mutluluk harikadır :)
- 11845230323_202311cfdb_z.jpg (78.17 KiB)
Benzerlikler
Zıtlıklardan bahsetmiştik. O derece etkili olmasa da benzerlikler de fotoğrafa olan ilgiyi artırır. Artık çok aşina olsak da ikizler in üçüzlerin fotoğraflarına gülümseme ile bakarız. Normal çocuk fotoğraflarından daha sevimli gelir. Bunun gibi fotoğraftaki benzerlikler de ilgimizi çeker. Bunları gözlemleyip bulabiliriz.
- 25458860373_13c3d61644_z.jpg (60.3 KiB)
Yapılan İş ile Birlikte Çekmek
Az önce bahsetmiştik. Bir kişi hakkında bilgi vermek istiyorsak yaptığı iş ile birlikte çekmek, bunun en güzel yoludur. Bu şekilde o kişi ile ilgili zihnimizde daha fazla şey canlandırabiliriz.
- 15416037464_b98400239c_z.jpg (65.98 KiB)
- 16163947876_a8710f4e8e_z.jpg (63.46 KiB)
- 26122494690_f5baf86aa1_z.jpg (92.37 KiB)
Yaklaşın
Bir söz vardır "Fotoğrafınız iyi değilse, yeterince yaklaşmamışsınız demektir". Kesinlikle öyle. Yaklaşmaktan korkmayın. Öyle yüzler vardır ki tamamen kadrajı onunla doldurmak istersiniz. Çekinmeyin ve daha da yaklaşın. Bir daha fırsatınız olmayabilir. Rahatsız olmayacağından emin olduktan sonra, izin de isteyerek fotoğrafınızı çekin. Güzel portreler genelde yakından olanlardır.
- 39610397694_b25836fcae_z.jpg (109.25 KiB)
- 18314072858_506cea6f4f_z.jpg (85.26 KiB)
Koca bir derya olan sokak fotoğrafçılığına ufak tefek bilgiler vererek başladık. İlerleye zamanlarda, daha derinlemesine gireriz. Son olarak Sokak fotoğrafçılığının bizdeki psikolojik ve sosyolojik boyutuna bakarak bitirelim.
Bizde Durum Nasıl ?
Ülkemizde sokak fotoğrafçılığı fevkalade zordur :) Çekingen bir yapınız varsa hepten bittiniz demektir. Çıktığınıza pişman olursunuz. Diyaloğa girmeden sokak fotoğrafı çekmek mümkün değildir. Doğru da değildir. Fotoğrafınızı çekeceğiniz kişi ile göz göze gelirseniz ya makinenizi gösterip izin isteyin ya da bir tebessüm atın. Fotoğraf çekip arkanızı dönüp gitmeyin lütfen, ayıptır :) Elinizde dev gibi makineleri gören vatandaşlar mutlaka çekineceklerdir bunu unutmayın. Aynı durum sizin başınıza gelse siz de tedirgin olurdunuz. İlk sıkıntıları atlatmak için iki üç arkadaş çıkmanızda fayda var. Daha rahat hissedersiniz kendinizi. Size soru soranlar olacaktır. Neden çekiyorsunuz, ne yapacaksınız bunları gibi. Lütfen kibarca cevap veriniz. Güler yüzlü olunuz. Git başımdan der gibi tepki vermeyiniz. Fotoğrafını çektiğiniz kişilerle irtibat halinde olunuz. Onlara fotoğraflarını sosyal medya aracılığı ile yollayınız. Bunun için yanınızda not defteri taşıyabilirsiniz. Kaba insanlarla da karşılaşabilirsiniz. Çekme kardeşim diyenler, ne çekiyosun diyenler olacaktır. Lütfen terslemeyiniz, gülümseyip geçiniz. İstanbul gibi, insanların makineye daha aşina oldukları yerlerde fotoğraf çekmek daha kolaydır, lakin turistik olmayan bölgelerde bu iş gittikçe zorlaşır. Bana ajan mısın birader diyen bile olmuştur :) Kesinlikle vazgeçmeyin, biz vazgeçtikçe bu eylemin normal olduğunu inandırmamız daha da güçleşir. Cep telefonuyla çekim yapmak ne kadar normal geliyorsa, bu da o kadar normal gelmelidir. Fotoğraf bir sanat mıdır, yoksa boşa geçirilen şipşakçılık eylemi midir? Maalesef çoğu insanın gözünde ikincisidir. Bu algının değişmesi, temel eğitimin değişmesiyle olur ancak. Biz sadece karşımıza çıkanlara anlatırız. En azından bunu yapmaya devam edelim :)
EPM2
100-300 F/4-5.6
Çok teşekkürler abi. Bildiğin üzere her markaya eşit mesafedeyimdir 
A7IV Body 
V1 FLAŞ
RSC 2 Gimbal
TRIPOD
Z 6II
100-400mm F/4.5-6.3